VASEP kiến nghị Chính phủ gỡ khó

Thiếu nguyên liệu chế biến đang là thách thức lớn đối với ngành thủy sản. Ảnh minh họa

Trong văn bản vừa gửi Bộ Kế hoạch Đầu tư, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã đưa ra một số nhận định về thách thức đối với các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản nửa cuối năm; đồng thời đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong ngành.

GIÁ CƯỚC TĂNG VỌT 4-5 LẦN BÀO MÒN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP

Đầu tiên, VASEP cho rằng, hiện các doanh nghiệp thủy sản đang gánh nhiều khoản chi phí tăng tác động kéo theo chi phí đầu vào cho sản xuất của doanh nghiệp. Việc giá thành sản phẩm tăng cao đã ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm thủy sản và các ngành hàng.

Từ năm 2020 đến nay, với lý do “tắc cảng” do đại dịch COVID-19 và nay là giá nhiên liệu xăng dầu tăng, việc đặt container rỗng để xếp hàng xuất khẩu vốn đã khó khăn, doanh nghiệp còn phải đối với mặt với giá cước tăng vọt ở hầu hết các chặng, với mức tăng 4-5 lần.

Theo VASEP, tại thời điểm tháng 6/2022, dù đã giảm một chút, nhưng để xuất khẩu được một container hàng 40 feets qua bờ Đông Hoa kỳ (Florida), giá cước đã lên khoảng 16.400 USD/container, tính cả chi phí vận chuyển đường bộ từ nhà máy tại các tỉnh tới TP.HCM (chiếm hơn 60%), có giá trung bình 400 - 410 triệu đồng/container.

Đáng chú ý, trải qua 12 lần tăng giá kể từ đầu năm, VASEP thống kê, hiện nay có tới 40-50% tàu khai thác hải sản đã nằm bờ khiến nguồn nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy chế biến giảm từ 70-80% so với trước.

Theo thống kê của cảng cá Hòn Rớ (Khánh Hòa), cho tới tháng 7/2022, đã có hơn 90% tàu đánh bắt không được hỗ trợ xăng dầu đã ngưng hoạt động. Sản lượng hải sản cập cảng cũng giảm từ 30-40%, chủ yếu từ các tàu đánh bắt ngắn ngày.

Do nguồn nguyên liệu trong nước bị giảm mạnh nên các nhà máy chế biến hải sản cũng gặp khó khăn. Các doanh nghiệp buộc phải tăng nguồn nguyên liệu nhập khẩu nhưng không đủ cho chế biến.

Giá xăng dầu tăng cũng đẩy chi phí vận chuyển đường bộ, logistics tăng từ 10-20% so với trước. Đây là bài toán khó đối với các doanh nghiệp thủy sản trong bối cảnh thị trường thủy sản thế giới đã hồi phục sau COVID-19 và đang có sự gia tăng cạnh tranh mạnh mẽ từ các nguồn xuất khẩu khác.

BizLIVE tổng hợp theo báo cáo của TCHQ. Đơn vị: Triệu USD

CÁC THỦ TỤC NHẬP KHẨU THỦY SẢN PHỤC VỤ SẢN XUẤT CÒN KHÓ KHĂN, VƯỚNG MẮC

Như trên, theo VASEP, một khó khăn lớn đối với các doanh nghiệp chế biến thủy sản hiện nay là thiếu nguyên liệu.

Theo thống kê, nguồn nguyên liệu từ nuôi trồng hiện chiếm 70% nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu. Do đó, các doanh nghiệp đều có nhu cầu mở rộng các vùng nuôi tập trung để tăng nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu.

Tuy nhiên, các địa phương đều đang trong quá trình đô thị hoá nên các biến động từ quy hoạch đất cho sản xuất và những quy hoạch về sử dụng đất đang là thách thức lớn cho doanh nghiệp thuỷ sản và người nuôi thuỷ sản.

Do vậy, VASEP cho rằng cần thúc đẩy nhanh việc sửa Luật đất đai, trong đó cần đặc biệt quan tâm tới vấn đề tích tụ ruộng đất, quy định sử dụng đất, quy hoạch đất để ngành thủy sản phát triển được các vùng nuôi tập trung phù hợp. VASEP kiến nghị Chính phủ và các địa phương cũng cần có chính sách để phát triển và mở rộng vùng nuôi trồng thuỷ sản tập trung.

Về nhập khẩu, VASEP cho rằng, các chính sách khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu thủy sản cho sản xuất, xuất khẩu còn thiếu, các thủ tục cho nhập khẩu vẫn còn khó khăn, vướng mắc.

Vì vậy, trên cơ sở chiến lược phát triển thủy sản đến 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2021, VASEP đề nghị Chính phủ ban hành quy định và chính sách khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu thủy sản để sản xuất xuất khẩu, gia công xuất khẩu.

Điều này sẽ giúp cho Việt Nam tận dụng lợi thế về năng lực chế biến hiện đại, tay nghề công nhân và đạt được mục tiêu trở thành “nhà máy gia công” lớn của thuỷ sản thế giới.

Thêm vào đó, một thách thức, khó khăn khác mà các doanh nghiệp thủy sản đang gặp phải là các thủ tục Chứng nhận nguồn gốc thuỷ sản khai thác còn nhiều bất cập. Do đó, các doanh nghiệp vẫn còn vướng mắc khi sử dụng nguồn nguyên liệu khai thác có chứng nhận.

Ngoài ra, theo VASEP, tính tới tháng 6/2022, EU vẫn chưa gỡ thẻ vàng IUU cho thủy sản Việt Nam. Vì vậy, Hiệp hội này đề nghị nhà nước cần có chính sách đầu tư hạ tầng nghề cá và nâng cao năng lực thực thi quản lý tàu thuyền, khai thác biển. Trước mắt là cải tiến cơ sở dữ liệu quản lý tàu thuyền khai thác, sửa đổi quy định ghi nhật ký và số hóa quy trình kiểm tra, cấp xác nhận, chứng nhận khai thác.