“Tội phạm về kinh tế, tham nhũng có chiều hướng gia tăng”

Phiên họp thứ 15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội - Ảnh: Quốc hội

Báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2022 được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trong phiên họp ngày 15/9, cùng các báo cáo khác trong lĩnh vực tư pháp.

Theo đánh giá của Chính phủ về tình hình tham nhũng năm 2022: “Tham nhũng tiếp tục được kiềm chế, ngăn chặn, có chiều hướng thuyên giảm. Tuy nhiên, hành vi tham nhũng ngày càng tinh vi, phức tạp, khó lường hơn, xảy ra trong khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước; tình trạng tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực còn nghiêm trọng, phức tạp”.

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với những đánh giá nêu trên và cho rằng trong năm 2022, tội phạm về kinh tế, tham nhũng gắn với “lợi ích nhóm” có chiều hướng gia tăng; nhiều vụ án tham nhũng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, nhất là trong các lĩnh vực y tế, đất đai, đấu thầu, đấu giá, chứng khoán…, xảy ra ở cả khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước.

Như: Vụ án Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại Bệnh viện Bạch Mai. Vụ án Vi phạm các quy định về quản lý đất đai xảy ra trong việc thực hiện Dự án sinh thái tâm linh Cửu Long Sơn Tự và Dự án biệt thự sông núi Vĩnh Trung tại khu vực núi Chín Khúc, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Vụ án Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại TP.HCM, Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế… Vụ án Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, Nhận hối lộ xảy ra tại các đơn vị thuộc Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng. Vụ án Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại Tổng công ty Sản xuất, Xuất nhập khẩu Bình Dương. Vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao; Công ty Cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC). Vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á...

Ủy ban Tư pháp cũng nhấn mạnh, một số hành vi tham nhũng phổ biến trong lĩnh vực y tế vẫn tiếp tục tiếp diễn như: thông đồng, nâng khống giá trị thiết bị, vật tư y tế trong đấu thầu; lợi dụng chủ trương xã hội hóa tại các cơ sở y tế công để trục lợi; tình trạng móc nối, tiếp tay của cán bộ nhà nước đối với doanh nghiệp để trục lợi, chiếm đoạt tài sản của nhà nước còn diễn ra nhiều ở một số lĩnh vực như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, quản lý thuế, hải quan… Tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính, dịch vụ công chậm được khắc phục. Tình hình tội phạm tham nhũng trong cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan có nhiệm vụ phòng chống tham nhũng tiếp tục có những diễn biến phức tạp.

Tại báo cáo công tác phòng, chống tham nhũng năm 2022, Chính phủ cho biết Các cơ quan điều tra trong Công an Nhân dân đã thụ lý điều tra 637 vụ án, 1.366 bị can phạm tội về tham nhũng; trong đó khởi tố mới 389 vụ, 847 bị can (tăng 107 vụ, 311 bị can so với cùng kỳ năm trước); thiệt hại hơn 2.791 tỷ đồng; thu hồi tài sản trong các vụ án đang thụ lý trên 2.204 tỷ đồng, kê biên 20 bất động sản các loại. Đã kết luận điều tra đề nghị truy tố 309 vụ, 721 bị can; tạm đình chỉ điều tra 22 vụ, 32 bị can; đình chỉ điều tra 06 vụ, 04 bị can; thay đổi tội danh 06 vụ, 07 bị can; chuyển vụ án 02 vụ, 03 bị can; hiện đang điều tra 292 vụ, 599 bị can.

Công tác thi hành án liên quan đến việc thu hồi tài sản tham nhũng: Tổng số việc phải thi hành là 3.846 việc với tổng số tiền là 88.604,9 tỷ đồng; trong đó: số việc có điều kiện thi hành là 2.785 việc với số tiền gần 50.366,7 tỷ đồng; số việc chưa có điều kiện thi hành 1.045 việc với số tiền là 37.601,9 tỷ đồng. Trong số có điều kiện thi hành, đã thi hành xong 1.493 việc (đạt tỷ lệ 53,61%) với số tiền gần 10.327,73 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 20,51%).

Theo báo cáo của các bộ, ngành, các địa phương và các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan, năm 2022 có 19 người đứng đầu đã bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng (xử lý hình sự 10 người, cách chức 01 người, cảnh cáo 05 người, khiển trách 03 người).

Tuy nhiên theo Ủy ban Tư pháp, việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, thực hiện chuyển đổi vị trí công tác để phòng ngừa tham nhũng còn chưa phát huy hiệu quả rõ nét; nhiều địa phương vẫn chưa triển khai thực hiện việc xác minh tài sản, thu nhập theo kế hoạch và chuyển đổi vị trí công tác theo quy định.

Ủy ban Tư pháp cho biết, trong kỳ báo cáo, đã có 542.337 người đã thực hiện kê khai tài sản, thu nhập; 7.662 người được xác minh tài sản, thu nhập; 4.934 số cơ quan, tổ chức, đơn vị đã được kiểm tra việc thực hiện các quy định về kê khai, công khai bản kê khai tài sản, thu nhập. Qua xác minh tài sản, thu nhập, có 74 người kê khai chưa đúng quy định, đã chấn chỉnh, kiểm điểm, xử lý theo quy định.

Ủy ban Tư pháp cho rằng một trong những nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong phòng, chống tham nhũng là việc quản lý cán bộ, công chức, viên chức còn lỏng lẻo; đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn nhiều trường hợp nể nang, cục bộ; năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu; thu nhập, cuộc sống của cán bộ, công chức, viên chức còn gặp nhiều khó khăn.

Cơ quan này đề nghị Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện đầy đủ các hạn chế và nguyên nhân để dự báo đúng tình hình tham nhũng; trên cơ sở đó xác định rõ nguyên nhân chủ yếu và đề ra giải pháp đột phá để phòng, chống có hiệu quả.