Chính thức chấm dứt 10 năm tăng trưởng xuất khẩu của ngành điều

Chiều ngày 7/01/2023, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) tổ chức tổng kết hoạt động sản xuất, kinh doanh của ngành điều trong năm 2022 và đưa ra kế hoạch sản xuất, kinh doanh năm 2023.

Sau 2 lần hạ mục tiêu xuất khẩu ngành điều chỉ có thể đạt kim ngạch 3,07 tỷ USD

Số liệu thống kê của Tổng Cục Hải quan cho biết, tính từ đầu năm đến ngày 15/12/2022, toàn ngành điều đã xuất khẩu được 493.708 tấn điều nhân các loại, kim ngạch xuất khẩu 2,937 tỷ USD.

Dự kiến cả năm 2022, ngành điều chỉ có thể xuất khẩu 3,07 tỷ USD nhân điều, chưa đạt được mục tiêu kim ngạch 3,2 tỷ USD, dù đã giảm khoảng 600 triệu USD so với mục tiêu ban đầu là 3,8 tỷ USD.

Các thị trường nhập khẩu chính vẫn là: Mỹ, EU, Trung Quốc, … Về các sản phẩm điều nhân chế biến sâu, lượng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu vẫn được duy trì so với năm 2021, chiếm khoảng 5% tổng sản lượng điều nhân được chế biến của toàn ngành.

Ngoài việc biết đến là thị trường xuất khẩu nhân điều số 1 trên toàn cầu, đến nay Việt Nam tiếp tục là quốc gia dẫn đầu về sản lượng nhập khẩu điều thô trên toàn thế giới.

Tính đến ngày 15/12/2022, các doanh nghiệp ngành điều đã nhập khẩu được 1.817.529 tấn điều thô từ nước ngoài, trị giá 2,583 tỷ USD. Dự kiến cả năm 2022, Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,9 triệu tấn nguyên liệu (giảm nhẹ so với lượng nhập khẩu năm 2021).

Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất từ những thị trường chính như: Bờ Biển Ngà, Campuchia, Ghana, Nigeria, Tanzania, Guinea-Bissau, ... Bên cạnh đó, những thị trường tăng trưởng mạnh về nhập khẩu như: Burkina Faso, Guinea Conakry, Benin, …

Tình hình tiêu thụ nhân điều ảm đạm sẽ còn kéo dài sang năm 2023

Đánh giá về tình hình sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu của ngành điều năm 2022, ông Phạm Văn Công – Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho biết, tổng số lượng xuất khẩu điều nhân và nhập khẩu điều thô năm 2022 đều giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Giá xuất khẩu điều nhân và nhập khẩu điều thô cũng giảm.

Trong năm 2022, các nhà nhập khẩu và chế biến có xu hướng chậm mua hàng nguyên liệu do một số nguyên nhân.

Thứ nhất là sự không tương quan giữa giá điều thô nhập khẩu và giá nhân xuất khẩu. Giá điều thô vẫn ở mức rất cao so với giá nhân bán ra, giá thành chế biến xuất khẩu cao trong khi giá bán nhân xuất khẩu thấp. Các nhà máy chế biến xuất khẩu khó cân đối để đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Thứ hai, ảnh hưởng của lạm phát diễn ra trên các nền kinh tế, khiến giá cả sinh hoạt trở nên đắt đỏ hơn trước và mức chi tiêu cho các nhu cầu tất yếu tăng cao hơn rõ rệt, khiến hầu bao của người tiêu dùng đang bị teo tóp đã tác động tiêu cực lên mức chi tiêu của người dân nói chung và sức mua của thị trường hạt điều nói riêng.

“Đây là nguyên nhân chính dẫn đến chi tiêu cho thực phẩm không thiết yếu như hạt điều đã bị ảnh hưởng và dự báo còn kéo dài sang năm 2023, tiêu thụ sẽ chậm và giá cả khó tăng trong thời điểm này, tình hình xuất khẩu điều nhân giai đoạn 2022 - 2023 xem ra càng khó khăn hơn giai đoạn 2019 – 2021 - giai đoạn mà Việt Nam chịu ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19.

Trong khi đó, thị trường lớn khác của hạt điều Việt Nam là Trung Quốc vẫn duy trì chính sách “Zero COVID” đến cuối năm 2022 đã ảnh hưởng bất lợi nhất định đến xuất khẩu nhân điều cũng như nông sản khác của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc trong năm 2022”, Chủ tịch Vinacas nói.

Năm 2023, ngành điều hướng đến mục tiêu xuất khẩu 3,10 tỷ USD

Theo dự báo của Hội đồng Thông tin VINACAS, tính đến hết tháng 12/2022 và năm 2023, hoạt động sản xuất cũng như chuỗi cung ứng điều toàn cầu và ở Việt Nam tiếp tục còn gặp rất nhiều khó khăn và thách thức lớn liên quan đến chính sách “Zero COVID” của Trung Quốc; xung đột Nga - Ukraina; tình hình kinh tế - chính trị quốc tế; vấn đề lạm phát, suy thoái; chính sách thắt chặt tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, biến động tỷ giá USD/ VND; tiêu dùng giảm sút, chi phí chế biến ngày càng tăng, sản xuất đình trệ,… tăng trưởng của ngành điều sẽ bị tác động đáng kể do nhu cầu tiêu thụ điều nhân toàn cầu tiếp tục ảm đạm, thị trường nguyên liệu điều thế giới sẽ gặp nhiều thách thức.

Vinacas điều chỉnh mức chỉ tiêu doanh số xuất khẩu điều nhân năm 2023 ở mức khiêm tốn khoảng 3,10 tỷ USD, tăng nhẹ 30 triệu USD so với năm 2022. Số lượng điều nhân xuất khẩu khoảng 510.000 tấn (tương đương năm 2022). Nhập khẩu điều thô khoảng 1,80 triệu tấn, giảm 100.000 tấn so với năm 2022 (1,9 triệu tấn).

Trải qua 3 năm đại dịch đến nay vẫn còn, tiếp đến là xung đột Nga – Ucraine cùng rất nhiều khó khăn khác đã ảnh hưởng đến toàn bộ kinh tế - xã hội, đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp nói chung và ngành điều nói riêng. Vì vậy, Vinacas kiến nghị Chính Phủ và các bộ, ngành TW, chính quyền các địa phương một số giải pháp, như:

Một là, tạo các điều thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp ngành điều, đặc biệt về các chính sách thuế, hải quan.

Hai là, đề nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại ưu tiên “room” tín dụng và gói hỗ trợ giảm lãi suất vay cho ngành điều.

Ba là, đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và các cơ quan hữu quan có văn bản hướng dẫn cụ thể giúp tháo gỡ vướng mắc (về loại hình, xuất xứ hàng hóa, …) cho các doanh nghiệp nhập khẩu hạt điều thô.

Bốn là, đề nghị Bộ Công Thương có các chương trình khuyến công, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư, cải tiến công nghệ, thiết bị, chuyển đổi số, nâng cấp cơ sở chế biến phù hợp tiêu chuẩn quốc tế như BRC, Smeta, HCCP, … Hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tìm khách hàng, đầu tư chế biến sâu, điều hữu cơ (organic), dầu vỏ hạt điều (CNSL) và đa dạng hóa các sản phẩm xuất khẩu.